Usamenaren zatiak

                                                     Usaimenaren zatiak


1. Sudur-zuloa: Lurrina pasatzen den tokia.
2. Ileak: Hautsa ez du sudurrera pasatzen uzten.
3. Kartilagoa: Sudur-hezurraren azpian dagoen hezurra.
4. Sudur-hezurra: Sudurraren hezurra.
5. Kopeta-senoa: Kopetako senoa.
6. Sudur-nerbioak: Burmuinera eramaten dute informazioa.
7. Mintz-pituitarioa: Usainak hartzen dituen zatia da.
8. Amigdala: Ahoarekin elkartzen de hodia.

DASTAMENAREN KOKAPENA

Mingainean lau zapore atzematen dira: Gozoa, gazia, garratza  eta mingotsa. Gozo zaporea mingain puntan kokatuta dago. Gazia zaporea gozo eta garratzaren artean dago. Garratza zaporea gazia eta mingotsaren artean kokatzen da. Azkenik mingotsa zaporea, zapore hau mingainaren atzekaldean kokatzen da. Aho gingilatik gertu zenbait herrialdetan  umami zaporea atzematen dute, mingainaren erdialdetan.

Usaimena

Guk usaindu ahal izateko gauzak lurrinduta egon behar dira.Hori dela eta lurrinak(kolonia) oso erraz usaintzen ditugu.Urreak,ordea,ez du usaintzen.Gure sudurrean airea sartzen da eta berarekin batera lurrina.

                                                           Bitxikeriak

Zelula bakoitzak hogei iletxo txiki txikiak du.

Sudur hodiek hamar mila lurrin eta zapore  hautzeman ditzakete.
Ahoa eta sudurra elkar konektaturik daude eta biak elkar laguntzen dira
Usaimenari esker elikagai bat txarra baldin badago edo zerbait erretzen ari bada detektatu egiten du sudurrak.
Sudurzulo koitzak aho sabaiaren atzean dagoen barrunbera jotzen du,eztarriarekin batera egina dagoelarik.
Teorian,zazpi dira oinarrizko usainak eta beste guztiak beren nahasketak.Hauek dira:Lore ustel,mendafin,musketa eter,neftalina bola eta usainak.  

http://youtu.be/XOLc6QOTsFY

IKUSMENA (Iker eta Maria)

Begia oso organo garrantzitsua da , ikusmenaren organoa hain zuzen ere. Ondo babesteko garezurraren barruan kokatuta dago. Hala ere,begiek badituzte beste babesgarri batzuk; betazalak, betileak eta bekainak.
                                                                                                                                                                                 IKUSMENAREN FUNTZIONAMENDUA:

Irudia begi barruan sartzen da begininia zeharkatuz. Kristalinoak irudia fokatu egiten du eta ikusitakoa erretinan proiektatzen da buruz behera.
Ikus nerbioak informazioa jaso eta burmuinera eramaten du. Hemen irudia buelta ematen du eta era horretan antzematen dugu.

                                                                                                                                            

ukimenaren funtzionamendua

                                       Ukimenaren  funtzionamendua

Eskuan izotz zati bat jartzen dugunean hotzaren zentsazioa nerbio- muturretara pasatzen da eta hortik burmuinera.Honek interprtatu

eta erantzun egokia eramaten du.

Nola lagundu haur itsuei ukimena dela eta?

Eskuak erabiltzen laguntzen diete (zer ikutzen duten jakiteko, irakurtzen eta idazten puntu batzuen bidez.)

Ander Tafall eta Diego Amaro

begiaren gaixotasunak

                    Begiaren  gaixotasunak
Miopia:Urrun dauden gauzak ikusteko zailtasunak.
Hipermetropia:Hurbil dauden gauzak ikusteko zailtasunak.
Begi lausoa:Argia kristalinoa zeharkatzeko zailtasunak.
Astigmatismoa:Begi batetik ondo ikusten dugu eta bestetik ez.

Estrabismoa: Begi bat ondo eta bestea okertua izatea da.

Prezbizia:Adinez aurrera goazen neurrian kristalinoa gogortu egiten da eta irudia ez du ondo fokatzen.

Daltonismoa:Gizonezko batzuek ez dituzte kolore berdea eta gorria bereizten.

Lucia  eta Javier

Dastamenaren bitxikeriak. EKHI.

                                                       Dastamena

  Bitxikeriak:

Katarroa izan duen edonork daki,usaimenik gabe janaria

zaporegabea dirudiela. Mihian 10000 dastamen-papila daude eta 60 urterekin %65 dastamen-papila galtzen ditugu.

Dastamena zaintzeko goxoki gutxiago jan behar ditugu eta janari oso hotzak ez jaten saiatu behar dugu.

Animaliak direla eta, Komodoko dragoiak mihian bakteriak ditu harrapakariak hiltzeko. 

Guk 4 zapore antzematen ditugu, baina beste herrialde batzuetan umami zaporea ere antzematen dute.

Umami zaporea mihiaren erdi-erdian kokatzen da.

Dastamena dela eta bi gaixotasun mota daude: mintzarra edo erpeak.

Mintzarra izatean koskor txuri batzuk ateratzen dira eta erpeak izatean zauri edo afta batzuk ateratzen dira.

Gelan konprobatu dugu begiak itxita jaten baldin badugu, ez dugula asmatzen zer jaten dugun.

Egunean gutxi gorabehera 2 litro listu sortzen dugu.

Mihia gorputzaren muskulu indartsuena eta elastikoena da.

Neskek mutilek baino motzagoa dute mihia.

AINARA ETA IRUNE            Dastamena

             Dastamenaren funtzionamendua

Gure dastamena mingainean kokatzen da.Mingaina koxkor asko ditu eta horien azpian dasta-papilak kokatzen dira.

Dastamenak eta usaimenak zer- ikusia  daukate.Zerbait jaten ari garenean,listuarekin nahasten da eta disolbatu egiten da.Substantziaren zaporea mihiak dituen papiletara pasatzen da eta hortik dastamen nerbiora doa.Hor dagoela informazioa burmuinera eramaten du.Hor interpretatu egiten da,eta hori esker zer jaten ari garen  badakigu.

IKUSMENA Oier eta Joseba

IKUSMENA

Informazioa:

Begiak zati batzuk ditu,eta hauek dira:

-Betazala.

-Begi ninia.

-Irisa.

-Kornea.

-Bekaina.

-Betileak.

-Malko guruinak.
-Kristalinoa.
-Esklerotika.
-Koroidea.
-Ikus nerbioa.
-Giharrea.

Bakoitzak lan bat betetzen du,eta orain azalduko dizuegu:

-Betazala: Begia babesteko azala da.
-Begi ninia: Begiaren zati beltza,argiarekin handitu eta txikitu egiten da.
-Irisa: Begiari kolorea ematen diona.
-Kornea: Esklerotikaren haurreko zatia da.
-Bekaina: Begiaren gaineko ileak dira,izerditik babesten gaituenak.
-Betileak: Begiaren ileak,autsetatik babesten gaituenak.
-Malko guruinak :Malkoak sortzen ditu, hauek begia hezea eta garbia mantentzen dute.
-Kristalinoa: Begiaren lenteak dira, gauzak edo irudiak fokatzeko balio du.
-Esklerotika: Begiaren lehenengo geruza da.
-Koroidea:Begiaren bigarren geruza da.
-Erretina:Begiaren hirugarren geruza da,bertan irudiak buruz behera proiektatzen dira.
-Ikus nerbioa:Informazioa burmuinera eramaten du.

-Giharrea: Begiak alde batetik bestera mugitzen ditu.                                                                                                                                                        Argiak bi ezaugarri ditu. 

-Errefrakzioa.

-Isladapena.

     

                                                            Errefrakzioa

Argia airetik uretara pasatzen denean abiadura aldatzen du.Hori dela eta, arkatza uretara sartzean

puskatuta dagoela ematen du.

                                                            Isladapena

Argiak zerbaiten kontra jotzen duenean norabidea aldatzen du.Fenomeno horri isladapena deitzen 

zaio. Isladapenari esker argirik ez duten gorputzak ikusten ditugu.

Ispiluek jasotzen duten argi guztia isladatzen dute.     

  

ukimena

                                    

                                                              Ukimena

Ukimen organoa larru-azala da .Larru-azala ez da berdina gorputz osoan, hanketan azala gogorragoa da eskueta baino.
Larruazalak bost funtzio ditu:

1.Gauz txikiak gorputz barnera ez sartzea
2.Bero asko egiten badu izerdia botatzen du eta freskatzen gara.
3.Azalak gauza asko sentitzen ditu: Mina, leuna, latza, gogorra...
4.Kirola egin eta gero izerditan hasten gara toxina kanporatzeko.
5.Azalak oxigeno pixka bat hartzen du arnasketan laguntzeko.

                                                    Atalak

Gure larruazalak bi geruza nagusi daude:

1.Epidermisa:Goiko goiko geruza da, bertan, poroak eta ileak daude.
2.Dermisa:Beheko geruza da, hor atal ezberdinak daude:
Izerdi guruina, ile sustraiak, odol basoak, eta nerbio muturrak.

                                                     Erredurak

Erredurak gehien bat, larritasunaren arabera, lehenengo, bigarren eta hirugarren gradutan sailkatzen dira.


                                                    Psoriasia

Larruazalean gaitz kronikoa da psoriasia, ukalondo, belaun, buru-azal eta bizkarraren behealdean batez ere agertzen diren zilar kolorezko ezkata distiratsua.


                                                  Dermatitisa

Dermatitis edo ekzema hitza erabiltzen dugu larruazaleko erupzio arina lesio nagusi duen afekzio adierazteko.                      


                                                             odei

usaimena eta dastamena

ENTZUMENA(belarria)

Belarria
 

Belarriaren atalak hauek dira:

1.ENTZUMEN PABILIOIA:Entzumen pabilioia ere belarri hegala deitu daiteke.Honek soinu-uhinak harrapatu egiten ditu.
2.ENTZUMEN BIDEA:Soinu-uhinakhortikpasatzen dira.Bertan ileak eta argizaria dauzagu babesteko.
3.TINPANOA:Azal fin-fina da.Soinua bertara iristen denean bibratzen hasten da.
4.MAILUA                                                  5.INGUDEA
6.ESTRIBOA
Hiru hauei hezurtxo-katea deitzen diegu:Honek bibratzen du tinpanoaren ondorioz.
7.LEHIO OBALA:Barne sarrera da.
8.BARRASKILOA EDO KOKLEA:Bibrazioa entzumen nerbiora eramaten du.
9.ENTZUMEN NERBIOA:Nerbio honek informazioa burmuinera eramaten du eta bertan interpretatzen da.
10-EUSTAKIOREN TRONPA:Ahotik datorren hodia da.Soinu-uhinak barne belarriraino eramaten ditu.